Kevin Costner i długo nic. Podsumowanie roku 1991 w polskich kinach

To kolejny rok gdzie frekwencja pikowała, sprzedano niecałe 21 mln biletów – 36% mniej niż rok wcześniej. W miastach zamknięto 300 kin w ciągu roku – najwięcej w historii, rok wcześniej zamknięto 150 miejskich kin. Ze 117 do 44 spadła liczba kin objazdowych.  Ogółem z 1435 kin pozostało 960.  Jedna z przyczyn to  ogromny spadek liczby widzów w poprzednim roku i brak opłacalności utrzymywania wielu z nich.  Kolejna to zmiany własnościowe budynków kinowych – nowi właściciele nie widzieli w nich miejsca na kino, a w ich miejsce otwierali m.in. sklepy, lokale gastronomiczne czy dyskoteki.

Piractwo miało się nadal dobrze.  W 1991 zarejestrowała się Partia „V” – Partia Posiadaczy Magnetowidów. Partia ta nie dążyła do zdobycia władzy. Powstała jedynie po to, aby móc wymieniać legalnie pirackie kasety wideo.  Założyciele partii zamknęli swoje dotychczasowe wypożyczalnie, ponieważ zaczęła je nachodzić instytucja kontrolna RAPID, którą powołali licencjonowani dystrybutorzy kaset. W ich miejsce otworzyli „kluby partyjnie”, gdzie każdy „członek partii” czyli tak naprawdę klient , dostawał zamiast karty do wypożyczalni coś na kształt „legitymacji partyjnej” i mógł z obejściem prawa wypożyczać pirackie filmy.

Powstawało coraz więcej wypożyczalni z kasetami na licencji, ale nie miały atrakcyjnego repertuaru – głównie filmy klasy B i starsze, dawniej popularne tytuły. Na coś na topie trzeba było się zapisywać i czekać nawet kilka tygodni. Wychodziły na kasetach nowe polskie filmy, które nie miały premiery kinowej lub ich dystrybucja była ograniczona.

Największą gwiazdą w tamtym czasie był Kevin Costner. Na dwóch pierwszych miejscach podsumowania roku znalazły się filmy, w których zagrał główne role (dodatkowo „Tańczącego z wilkami” wyreżyserował). Tylko te dwie produkcje przekroczyły milion widzów. Trzecia w zestawieniu „Pretty Woman”  miała od nich widownie aż o połowę mniejszą.   Mamy wśród premier masę sequeli, remaków, powtórnych adaptacji itd. Publiczność zgodnie z filozofią inżyniera Mamonia, wybierała głównie tytuły, które już znała. Tylko trzy tytuły z pierwszej dziesiątki były nakręcone po raz pierwszy.

Julia Roberts i Richard Gere w filmie „Pretty Woman”

Tak jak rok wcześniej filmy z Ameryki całkowicie zdominowały kina. Z 50 tytułów tylko 4 zostały wyprodukowane poza USA – wszystkie z udziałem polskich producentów. Z dzisiejszego punktu widzenia, zaskakująco niski wydaje się wynik „Krolla” i jego nieznaczna przegrana z bardziej artystycznym „Podwójnym życiem Weroniki”. Wtedy Kieślowski był jednak reżyserem bardzo znanym, a dla Pasikowskiego to debiut długometrażowy. Potem film Pasikowskiego stał się hitem wypożyczalni VHS (tych licencjonowanych). Od roli w „Krollu” rozpoczęła się wielka kariera Cezarego Pazury – otrzymał za nią nagrodę dla aktora drugoplanowego na festiwalu w Gdyni.

Ponownie jak w poprzednim roku, niektóre tytuły zaskakują słabymi wynikami, a są do dziś dobrze pamiętane: „Bliźniacy”, „Gliniarz w przedszkolu” czy „Uwierz w ducha” prawie każdy widział na kasecie VHS. Słabo wypadła druga część „I kto to mówi”. Część pierwsza miała ponad 1,1 mln widzów, a część druga o 60%  mniej.

Poniżej pierwsza dziesiątka, a pełne zestawienie filmów, które w 1991 roku miały ponad 60 tys. widzów znajduje się w dziale „Statystyka” TUTAJ

	Tytuł	Kraj	Widownia	Dystrybutor	Data premiery
1	Robin Hood - Książę Złodziei	USA	1 059 215	ITI	13.09.91
2	Tańczący z Wilkami	USA - Wielka Brytania	1 022 594	FSF	10.05.91
3	Pretty Woman	USA	545 138	ITI	11.01.91
4	Indiana Jones i Ostatnia Krucjata	USA	477 525	Eurocom	25.01.91
5	Szklana Pułapka 2	USA	466 119	Apollo	21.06.91
6	I Kto To Mówi 2	USA	423 231	Syrena	30.08.91
7	Thelma i Louise	USA - Wielka Brytania - Francja	298 300	FSF	9.11.91
8	Predator 2	USA	291 185	Apollo	23.08.91
9	Gremliny 2	USA	287 081	ITI	25.01.91
10	Kopciuszek	USA	271 642	ITI	23.08.91

Tekst: Ernest Kubica

opracowanie danych: Daniel Lewandowski na podst. Krzysztof Kucharski Kino Plus Film i dystrybucja kinowa w Polsce 1990-2000